De app CoronaMelder heeft tot nu toe niet veel kunnen uithalen in de strijd tegen het coronavirus. In de zes maanden sinds de app in gebruik is, zat Nederland grotendeels in lockdown: een fase waarin het nut afneemt. Betrokken en onafhankelijke wetenschappers verwachten dat corona-app pas echt zijn meerwaarde kan laten zien zodra de samenleving weer deels opengaat.
Terwijl via het reguliere testen elke week opnieuw tienduizenden besmette personen worden gevonden, testten in totaal 11.154 mensen positief na een CoronaMelder-waarschuwing. Dat is 1,2 procent van de bijna 915.000 positieve tests sinds de app in gebruik is genomen.
Met de app kan een besmet persoon anoniem andere appgebruikers waarschuwen die de afgelopen dagen minimaal een kwartier in de buurt zijn geweest. Mensen in de bioscoop, het openbaar vervoer of in de winkel kunnen dan zo’n seintje krijgen, terwijl zij normaal niet in beeld komen bij het contactonderzoek van de GGD.
Maar ontmoetingen tussen mensen die elkaar niet kennen, vinden minder plaats tijdens een lockdown. Gebouwen waar mensen samenkomen die elkaar niet kennen, zijn dan grotendeels gesloten. Terwijl CoronaMelder juist daar zijn meerwaarde kan laten zien.
Maatregelen sinds CoronaMelder actief is:
- 10 oktober 2020 CoronaMelder wordt landelijk in gebruik genomen. Wie een waarschuwing krijgt, moet tien dagen in quarantaine. Testen kan alleen als je ook klachten hebt.
- 14 oktober 2020 Nederland gaat voor de tweede keer gedeeltelijk in lockdown. Restaurants en cafés moeten dicht en niet-noodzakelijke winkels moeten vanaf 20.00 uur de deuren sluiten.
- 3 november 2020 Publiek toegankelijke gebouwen worden gesloten. Theaters, bioscopen en musea gaan voor twee weken dicht.
- 1 december 2020 Een test aanvragen na een CoronaMelder-waarschuwing kan vanaf nu ook als je ondanks de melding (nog) geen klachten hebt. Zo kunnen besmette mensen zonder symptomen gevonden worden.
- 15 december 2020 Nederland krijgt een strenge lockdown. Bioscopen, casino’s, musea en veel andere plekken waar mensen elkaar tegen het lijf kunnen lopen, moeten opnieuw dicht. Ook sportscholen en niet-essentiële winkels moeten hun deuren sluiten.
- 23 januari 2021 De avondklok gaat in: tussen 21.00 en 4.30 uur mogen mensen in principe niet meer op straat vertoeven. Vanaf 31 maart is de begintijd 22.00 uur.
“Als het goed is, ontmoeten mensen tijdens een lockdown veel minder anderen”, zegt Wolfgang Ebbers. Hij doet in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid onderzoek naar de bijdrage van de corona-app. “Tijdens een lockdown voegt de app in theorie minder toe.”
Is de CoronaMelder tijdens de lockdown een druppel op een gloeiende plaat? In die woorden kan Ebbers zich wel vinden, zolang dat niet suggereert dat de app niets bijdraagt. “Ik heb wel eens tegen het ministerie gezegd: wees blij dat er in de lockdown niet zoveel tests als gevolg van een melding worden gedaan. Als de cijfers hoger zouden zijn, betekent het dat mensen zich niet aan de regels houden.”
Coronatests per week sinds juni 2020
De grafiek loopt tot 28 maart 2021 (week 12), omdat recentere CoronaMelder-cijfers nog gecorrigeerd kunnen worden. Vanwege achteraf uitgevoerde correcties wijken de cijfers ook licht af van gegevens die NU.nl in eerdere artikelen meldde.
“Het effect van dit soort apps is minder als je constant dezelfde mensen ziet, zoals door een lockdown of avondklok”, zegt Frank Dignum van de Universiteit van Umea in Zweden. Hij deed met simulaties onderzoek naar het nut van dit soort corona-apps.
Voor hem zijn de cijfers over de afgelopen zes maanden geen verrassing. “Dit soort apps levert het meeste op als je veel mensen ziet die je anders niet tegenkomt”, zegt hij.
App waarschuwde 2.625 besmette mensen zonder klachten
Sinds december is een waarschuwing van de CoronaMelder genoeg om je te laten testen. Van de 8.049 positieve tests die na een melding werden vastgesteld, hadden 2.625 besmette mensen op het testmoment geen klachten. Dat is een op de drie.
Daar zit de kracht van CoronaMelder, zegt het ministerie. Zonder de app waren deze mensen pas later of helemaal niet gevonden. Het is een cijfer dat concreet iets zegt over de belofte van de app: geïnfecteerde contacten zo snel mogelijk opsporen.
Toch zijn die 2.625 mensen niet weg te zetten als netto resultaat, merkt Dignum op. “Een deel daarvan zal vermoedelijk huisgenoten zijn. Die had je zonder app toch wel gevonden.”
Het is onduidelijk hoe groot die groep is. Het ministerie houdt namelijk geen cijfers bij of mensen die zich vanwege een CoronaMelder-waarschuwing laten testen, ook een besmette huisgenoot hebben, laat een woordvoerder weten.
CoronaMelder voegt na lockdown mogelijk meer toe
Ebbers en Dignum denken dat de app meer gaat toevoegen zodra Nederland uit de huidige lockdown gaat. “Mensen krijgen dan meer vrijheden, terwijl het virus nog wel rondgaat”, zegt Dignum.
“We verwachten dat er dan meer infecties buiten je directe sociale kring plaatsvinden”, zegt Ebbers. “De bijdrage van CoronaMelder zou dus groter kunnen zijn als de samenleving weer opent.”
Hij benadrukt dat mensen zich ook aan de adviezen moeten houden om de CoronaMelder nuttig te maken. Uit recent onderzoek van Ebbers bleek dat meer dan de helft van de CoronaMelder-gebruikers na een waarschuwing niet in quarantaine gaat.
“Het kabinet moet ook manieren proberen te vinden om ervoor te zorgen dat mensen die meer vrijheden willen nemen, CoronaMelder downloaden”, zegt Dignum. “Als mensen met mooi weer massaal naar het park gaan, maar niemand heeft die app, heeft het nog niet veel nut.”
