Er is nog veel onduidelijk rond het gesprek dat Nederlandse Kamerleden woensdag voerden met iemand die zich schijnbaar voordeed als Leonid Volkov, een hooggeplaatste medewerker van de Russische oppositieleider Navalny. Navalny zit in een Russisch strafkamp en was tot gisteren in hongerstaking uit protest tegen zijn behandeling en gebrek aan medische hulp.

Volkov zelf zegt dat twee Russische ‘grappenmakers’ zich voor hem uitgeven en daarbij deepfake-technologie gebruiken. Die technologie maakt het mogelijk een gezicht in een video(verbinding) te vervangen door een ander gezicht. Op die manier kun je iemand van alles laten zeggen. Maar of deze technologie hier daadwerkelijk gebruikt is, is moeilijk te zeggen. De Tweede Kamer zelf bevestigt dit niet.

‘Bizarre gebeurtenis’

Een van de deelnemers aan het gesprek van woensdag was D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma. Die zegt dat hij al snel in de gaten had dat er iets mis was en volgens hem hebben ook veel andere Kamerleden het gesprek niet serieus genomen. Hij spreekt van een bizarre gebeurtenis.

Als het een poging was om Navalny in diskrediet te brengen, is dat volgens Sjoerdsma mislukt. Hij vindt dat dit soort digitale ontmoetingen van tevoren beter moet worden geverifieerd.

VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans zegt over het gesprek dat hij wel betwijfelde of dit een hooggeplaatst persoon was. Hij vond de antwoorden van de Russische gesprekspartner niet heel sterk. Volgens Brekelmans was niet aan het beeld te zien dat het mogelijk nep was.

Over de inhoud wil hij verder niks kwijt: “Dit was een vertrouwelijk gesprek en daarvan willen we er nog meer houden.” Het ministerie van Buitenlandse Zaken wil niet op het voorval reageren.

Bekend Russisch duo

Volgens Navalny’s medewerker Volkov is het nepgesprek het werk van Vladimir Kuznetsov en Alexey Stolyarov, beter bekend als ‘Vovan’ en ‘Lexus’. Dit duo staat in Rusland bekend om het in de maling nemen van tegenstanders van het Kremlin en wereldleiders.

“In 2014 werd dit duo populair in Rusland toen ze een truc uithaalden met vertegenwoordigers van de Oekraïense politieke elite, onder wie toenmalig president Porosjenko. Maar ook onder anderen de voormalige Sovjet-leider Gorbatsjov, de Turkse president Erdogan, zanger Elton John, en de Britse prins Harry werden beetgenomen door het duo”, zegt Rusland-correspondent Iris de Graaf.

‘Wantrouwen zaaien’

Maar Volkov ziet deze Vovan en Lexus helemaal niet als lollige grappenmakers. Volkov noemt het duo “medewerkers van de presidentiële administratie, die propagandistische campagnes uitvoeren om wantrouwen te zaaien”. Navalny’s anti-corruptie-organisatie heeft contacten in Europa hard nodig, maar volgens Volkov zullen Europese politici nu niet meer zo snel ingaan op uitnodigingen van Volkov en Navalny’s organisatie.

De onafhankelijke Russische krant The Moscow Times schreef eerder dat “het niveau van toegang tot spraakmakende figuren – evenals het gebrek aan interventie door Russische veiligheidsdiensten – doet vermoeden dat de twee werken onder ‘een regeling’ met het Kremlin”. Het duo zelf ontkent dit.

‘Meer dan tien pogingen onderschept’

Vovan en Lexus hebben het al langer en vaker gemunt op Leonid Volkov. In een Facebookbericht schrijft Volkov dat hij van zo’n tien mislukte pogingen weet, waarbij het duo uit zijn naam contact heeft gezocht met invloedrijke personen en organisaties.

In deze tien gevallen kreeg de andere partij argwaan en besloten ze het verzoek te verifiëren. Volkov kan naar eigen zeggen “alleen maar raden hoeveel pogingen ze hebben gedaan. Tientallen? Honderden?”, schrijft hij op Facebook. Zeker is dat onlangs politici uit meerdere Europese landen hierin zijn getuind.

Wel of geen deepfake?

Of de Nederlandse Kamerleden daadwerkelijk hebben gesproken met een deepfake-imitatie, zoals Volkov suggereert, of met een ‘gewone’ lookalike is niet duidelijk. Er is nog geen opname van het gesprek online verschenen en zo lang die er niet is, is het volgens Theo Gevers, hoogleraar Computer Vision aan de Universiteit van Amsterdam, niet te zeggen. Gevers is een autoriteit op het gebied van deepfakes.

Source