In deze
zaak verzoekt Google om wraking van een raadsheer die de hoofdzaak in hoger
beroep behandelt. In de hoofdzaak draait het om de vraag of Google
zoekresultaten moet blokkeren bij een zoekopdracht op naam van verweerster in
Google Search. Deze zoekresultaten verwijzen onder meer naar een vermelding van
verweerster op de ‘zwarte lijst artsen’ van de stichting SIN-NL (www.zwartelijstartsen.org). De ‘zwarte lijst rechters’ is een
lijst met namen van rechters die volgens SIN-NL falende artsen de hand boven
het hoofd houden.
Artikel 36 Rechtsvordering voorziet in het wraken van een rechter.
Een rechter kan worden gewraakt op grond van feiten of omstandigheden waardoor
de rechterlijke onpartijdigheid schade zou kunnen lijden. Volgens vaste jurisprudentie
wordt de rechter uit hoofde van zijn aanstelling vermoed onpartijdig te zijn,
tenzij zich een uitzonderlijke omstandigheid voordoet. Deze omstandigheid moet
een zwaarwegende aanwijzing opleveren voor het oordeel dat de rechter richting
een partij een vooringenomen is, althans de vrees bij die partij moet objectief
gerechtvaardigd zijn.
Eerste
aanleg
Tijdens de zitting in eerste aanleg kwam aan de orde dat de
behandelend rechter zelf voorkomt op de ‘zwarte lijst rechters’. Ter
zitting liet de behandeld rechter zich afkeurend uit over het verrichten van
werkzaamheden van een advocaat voor SIN-NL, zoals
te lezen is in het proces verbaal:
“De rechter
deelt voor de volledigheid mee dat zij ook zelf op de lijst van de website
zwartelijstartsen.nl staat
vermeld. Ten aanzien van de door SIN-NL gevoerde procedures merkt zij op dat het haar
verbaast dat een advocaat kennelijk nog steeds bereid is zich in te laten met deze
Organisatie”.
Google heeft de behandelend rechter toen niet gewraakt, maar haar
wel gevraagd zich alsnog te verschonen indien na de zitting zou blijken dat
haar persoonlijke ervaring met (de zwarte lijst van) SIN-NL doorwerkte in de
oordeelsvorming. Dat heeft zij niet gedaan. Volgens Google blijkt uit de door
de behandelend rechter gewezen beschikking een eigen persoonlijk (moreel of
emotioneel) oordeel over de (rechtmatigheid van de) website van SIN-NL. Google
heeft daartegen in het hoger beroep in de hoofdzaak gegriefd.
Hoger beroep
Ook de raadsheer in kwestie staat op de ‘zwarte lijst rechters’ van
SIN-NL – net de behandelend rechter in
eerste aanleg. Volgens Google brengt dit objectief gezien de vereiste
rechterlijke onafhankelijkheid en onpartijdigheid in gevaar. De eigen
vermelding op de ‘zwarte lijst rechters’ kan immers bij de raadsheer, bewust of
onbewust, voeding geven aan een persoonlijke, vooringenomen overtuiging over
SlN-NL, die doorwerkt in de beoordeling van het hoger beroep.
Dat rechters gevoelig kunnen zijn voor een vermelding op de zwarte
lijst van SIN-NL blijkt volgens Google uit:
1.
de reactie van de behandelend rechter in eerste aanleg;
2.
het processtuk van verweerster waarin een beroep wordt gedaan op
een eventueel persoonlijke ervaring van rechters die vermeld staan op de ‘zwarte lijst rechters’ van SIN-NL, met naamsvermelding van onder andere de
raadsheer in kwestie.
3.
het klemmende verzoek dat Google in 2014 ontving van de
president van het hof Arnhem-Leeuwarden, mede namens zes (senior)raadsheren van
dat hof, om de zoekresultaten te blokkeren die verwezen naar een kritische
publicatie van SIN-NL over enkele van de bij dat hof werkzame raadsheren. Dat
verzoek was als volgt:
“Namens het
gerechtshof en voormelde raadsheren verzoek ik u om de website […] en of onderdelen
daarvan in relatie tot het (voormalige gerechtshof Arnhem thans) gerechtshof Arnhem-Leeuwarden
en de voormelde
raadsheren uit uw zoekresultaten op www.google.nl blijvend te verwijderen en/of blokkeren. […] Door de onrechtmatige vermelding in
de zoekresultaten van www.google.nl leiden het gerechtshof én de
betrokken raadsheren voortdurend reputatieschade. Het in een rechtsstaat
noodzakelijke vertrouwen van burgers in het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en de
aldaar met rechtspraak belaste raadsheren, wordt door vorenbedoelde publicatie
op onrechtmatige wijze geschaad. […]”
De raadsheer in kwestie zegt zich niet te kunnen voorstellen dat er
een rechter is die moeite heeft met vermelding op de lijst. Ook zou het feit
dat de naam van de raadsheer op de lijst staat niet afdoen aan haar
onpartijdigheid en objectiviteit om het hoger beroep te beoordelen.
De
beoordeling
Volgens het hof maakt de vermelding van een rechter op een zwarte
lijst van rechters niet dat de rechter niet onpartijdig kan oordelen over een
kwestie waarin deze lijst van belang is.
Vervolgens beoordeelt het hof of er sprake is van een omstandigheid
die een zwaarwegende aanwijzing oplevert voor het oordeel dat de vrees voor
vooringenomenheid objectief gerechtvaardigd is. Op basis van de door Google
genoemde omstandigheden is het hof van oordeel dat Google’s vrees voor
partijdigheid inderdaad objectief gerechtvaardigd is. Dat de raadsheer in kwestie
heeft verklaard geen moeite te hebben met vermelding op de lijst is volgens het
hof niet van belang, omdat het niet gaat om de subjectieve onpartijdigheid,
maar de objectief gerechtvaardigde vrees voor partijdigheid.
“Met name de
toonzetting van deze brief
(…) en de
daarin gebezigde kwalificaties maken, samen met de omstandigheid dat
[geïntimeerde hoofdzaak] in haar verweerschrift erop wijst dat ook de Raadsheer
op die lijst staat, dat Google objectief gezien – mede gelet op haar grieven in
de hoofdzaak – aanleiding heeft om te vrezen dat de vermelding van een rechter
op de ‘zwarte lijst rechters’ van SIN-NL, de betrokken rechter weldegelijk kan
raken. Dat de Raadsheer heeft verklaard dat zij geen enkele moeite heeft met de
vermelding van haar naam op deze lijst is niet van belang, aangezien het bij
Google niet gaat om de mogelijk subjectieve onpartijdigheid, maar om de
objectief gerechtvaardigde vrees voor partijdigheid.”
Het wrakingsverzoek van Google wordt daarom toegewezen. Lees de hele uitspraak hier.
