Defensie-expert Ko Colijn voorziet Nederlanders al bijna vijftig jaar van duiding bij gewapende conflicten. Voor NU.nl volgt hij de strijd in Oekraïne en geeft hij antwoord op onze (en jullie) vragen. Dit keer bespreekt hij de rol van Elon Musk en diens satellieten in Oekraïne.
Toen de Amerikanen in 2003 de Iraakse dictator Saddam Hoessein verjaagden, was slimme munitie niet het probleem. Dat was het toen nog onbekende verschijnsel ‘bandbreedte’. Populair gezegd: er was gebrek aan wapens die met elkaar kunnen praten. Duur gezegd: informatiegestuurd oorlogvoeren.
In tijden van oorlog is er nauwelijks iets zo belangrijk als met elkaar te kunnen communiceren. Daarom was er aan het begin van de oorlog in Oekraïne volop liefde tussen techmiljardair Elon Musk en het Amerikaanse ministerie van Defensie.
De oorlog startte met een grote cyberaanval waarmee de Russen het internet in Oekraïne plat wilden leggen. Dat mislukte, omdat Musk vrijwillig zijn bedrijf SpaceX binnen een dag een zwerm Starlink-satellieten liet uitrukken. Daardoor was iedereen in Oekraïne meteen weer verbonden.
Russische omsingeling van Kyiv mislukte
De Russische overval op de hoofdstad Kyiv mislukte jammerlijk. Russische eenheden communiceerden niet en stalen zelfs telefoons van argeloze Oekraïense voorbijgangers om elkaar te bellen.
Oekraïense commandanten konden coördinaten van het lange Russische konvooi aan hun aanvalsdrones doorgeven. Ze hakten T-72’s en vrachtwagens in de pan, en het Russische konvooi maakte stomverbaasd rechtsomkeert. Rusland moest nadenken over plan-B.
Het Pentagon had warme woorden voor Musk, die zich al snel op zijn volgende speeltje (Twitter) kon concentreren. “Ik kreeg tranen in mijn ogen van die fantastische actie”, zei hoofd Elektronische Oorlogvoering David Tremper op 19 april.
Eerst had de VS alleen vliegtuigen om een dergelijke actie uit te halen. “Maar dit is zoals het in de toekomst zal gaan”, aldus generaal Tad Clark. De dollars leken een kwestie van tijd.
Laat Musk oren hangen naar Poetin?
De liefde tussen het Pentagon en Musk is inmiddels bekoeld. Dat begon met een gedeeltelijke storing van het systeem. Die is intussen weer verholpen, maar leek achteraf meer op een waarschuwing dan een storing. Musk zegt dat er een eind komt aan zijn vrijgevigeid.
Er zijn volgens Musk nu 25.000 Oekraïense militairen, banken en ziekenhuizen afhankelijk van zijn satellieten. Zijn bedrijf SpaceX verliest er dit jaar 100 miljoen dollar door. Nu moest het Pentagon maar eens over de brug komen, vond Musk. Hij lijkt inmiddels door de knieën te zijn gegaan na woede van zowel Oekraïne als het Pentagon. Ook een goeie pr-stunt van Musk nu hij Twitter weer kopen wil.
Het geval-Musk leert dat het riskant wordt als het Amerikaanse leger te afhankelijk wordt van een particuliere ondernemer. Hier en daar wordt al gefluisterd dat Musk nu zijn oren ook te veel naar Rusland/Poetin laat hangen.
Een Oekraïens verzoek om ook de geannexeerde Krim internet te geven zou hij hebben afgewezen uit angst voor Russische vergelding. Een ‘vredesvoorstel’ van Musk waarbij Rusland delen van Oekraïne zou kunnen behouden, viel natuurlijk niet in goede aarde bij Zelensky.
Andere leveranciers praten niet met Moskou
Ja, je zou kunnen tegenwerpen dat de VS sowieso veel te afhankelijk zijn van het particuliere bedrijfsleven. De vijf grootste leveranciers van militaire vliegtuigen, raketten en tanks ter wereld komen uit de VS.
De grote gamechanger in Oekraïne, het HIMARS-raketsysteem, wordt door Lockheed gemaakt. De meer dan succesvolle antitankraketten Stinger en Javelin door Raytheon en Lockheed, miljardenbedrijven die de nabestellingen nu bijna niet aankunnen.
Maar daar valt weer tegenin te brengen dat Lockheed en Raytheon (voor zover mij bekend) geen vredesvoorstellen in Moskou doen. Misschien hebben ze wel invloed achter de schermen.
Zo had Lockheed even te kampen met een Mexicaanse onderaannemer die vanwege corona z’n tent moest sluiten. Daarmee kwamen onder meer leveringen van F35-vliegtuigen aan Nederland in het geding. Een boos telefoontje vanuit het Witte Huis naar de Mexicaanse president Obrador was voldoende om de productie weer te openen. Daar kan een kleine jongen niet tegenop.
