“Wat is eigenlijk het verschil tussen kunstmatige intelligentie en gewoon googelen?”, vraagt koningin Máxima tijdens een rondleiding bij de Hogeschool van Amsterdam. Een terechte vraag, maar AI gaat vaak veel verder en dieper dan Google. En dat moet verantwoord gebeuren.
De koningin kreeg deze week een rondleiding bij de HvA, die in teken stond van kunstmatige intelligentie. Studenten lieten haar zien waar ze aan werkten, er waren gesprekken met experts over wat verantwoorde AI is en er werd gesproken over de sociale impact van AI-toepassingen op Nederlanders.
Twee studenten vertelden de koningin over hun werk aan een AI-systeem dat koelkastmonteurs kan helpen bij het tijdig opsporen van problemen. Oudere monteurs gaan met pensioen en hun opvolgers hebben niet altijd dezelfde ervaring en kennis. Zij kunnen AI gebruiken om vragen te stellen over de problemen en het systeem helpt hen bij het vinden van een oplossing.
Problemen kunnen sneller worden gevonden met AI
Googelen is namelijk niet altijd de oplossing. De informatie over producten wordt door fabrikanten vaak afgeschermd in beveiligde documenten. Er kan bijvoorbeeld bedrijfsgevoelige informatie in staan. Door AI te gebruiken, kan een probleem sneller gevonden worden en kan de tekst samengevat bij de monteur komen.
AI wordt daarnaast ingezet om te voorspellen wanneer een apparaat kapotgaat. Sensoren verzamelen informatie en kunnen de problemen zien aankomen. Zo kunnen er oplossingen worden bedacht voordat een koelkast daadwerkelijk kapotgaat.
Ook op andere gebieden kan AI een uitkomst zijn. Recent bleek uit een grootschalig Zweeds onderzoek dat kunstmatige intelligentie vaker borstkanker ontdekt dan een radioloog. Ook logistieke problemen kan AI goed oplossen – soms zelfs beter dan mensen.
Liever risicoloos testen in een veilige omgeving
Maar bij de beoordeling van menselijk handelen schiet AI vaak tekort, zegt Katja Hoorn, voorzitter van de raad van bestuur bij zorginstelling Raede. “Wat wij simpel vinden kan een computer niet, terwijl de computer goed is in specialistische dingen die wij lastig vinden.”
Marleen Stikker, internetpionier en directeur van Waag, een onderzoeksinstituut op het gebied van technologie en innovatie, zegt dat wel beter moet worden nagedacht over wat precies het probleem is voordat AI wordt ingezet. Want AI is namelijk niet altijd vanzelfsprekend de beste oplossing, zegt ze.
Binnen de HvA zijn allerlei labs waarbij risicoloos met AI wordt getest. De school nodigt bedrijven dan ook uit om te komen experimenteren en fouten te maken. Het is beter om daar in de veilige omgeving achter te komen dan pas wanneer het systeem daadwerkelijk in gebruik is genomen, luidt de gedachte daarachter.
Transparantie is nodig in strijd tegen discriminatie
Een van de heikele punten als het gaat om de ontwikkeling van AI is dat er – per ongeluk of niet – discriminatie in terechtkomt. Máxima vindt het belangrijk dat iedereen wordt gehoord en vraagt zich af hoe dat uitgangspunt kan worden gewaarborgd.
De meeste aanwezige experts roepen daarom op tot meer transparantie. In nieuwe Europese wetten is dat al vastgelegd. Zo moeten Europese burgers straks altijd weten of ze met een AI-chatbot of met een mens praten. Ook moet duidelijker worden met wat voor informatie systemen zijn getraind.
Op dit moment is bij veel AI-modellen namelijk nog onduidelijk hoe ze werken. “Veel software uit China en de VS voldoet per definitie niet aan de regels”, zegt Stikker. “Bijvoorbeeld omdat de programma’s niet transparant genoeg zijn.”
Stikker zegt dat daardoor kansen ontstaan voor Nederlandse AI-ondernemers die wel aan de regels voldoen. De Nederlandse cultuur is wat dat betreft een voordeel, zegt ze. “We zijn enerzijds pragmatisch, want we zien kansen en schrijven AI niet direct af. Maar aan de andere kant zijn we ook de dominee met veel oog voor publieke waarden. En beide kanten zijn nodig.”
