Exclu is een type cryptotelefoon, die het mogelijk maakt berichten, foto’s, notities, gesproken memo’s, chatconversaties en video’s met andere Exclu-gebruikers uit te wisselen. Exclu had volgens een persbericht van Openbaar Ministerie naar schatting 3000 gebruikers, waarvan 750 Nederlandstaligen.
26Samber en 26Lytham
De cryptophone-onderzoeken met betrekking tot Exclu hebben de namen ‘26Samber’ en ‘26Lytham’. Het onderzoek 26Samber, dat startte in september 2020, richt zich op de eigenaren en beheerders van de cryptocommunicatiedienst. De aanbieders van deze dienst worden ervan verdacht dat ze als criminele organisatie andere criminelen faciliteren. Het Duitse Landeskriminalamt (LKA) Rheinland-Pfalz startte in juni 2020 ook een onderzoek naar Exclu. In het persbericht staat hierover: ‘in goede samenwerking kon Nederland in Duitsland onderzoek doen met oog op het verkrijgen van bewijsmateriaal voor haar onderzoek’. In het persbericht van Eurojust is te lezen dat een server in Duitsland stond.
Het onderzoek 26Lytham is op 28 april 2022 gestart en richt zich op de gebruikers van Exclu van wie wordt vermoed dat zij in georganiseerd verband misdrijven plegen.
In het persbericht over de operatie staat dat de politie en het Openbaar Ministerie vijf maanden de berichten van Exclu-gebruikers konen meegelezen. Hierbij waren onder meer zeven politie-eenheden, de FIOD en Rijksrecherche betrokken. Op vrijdag 3 februari 2023 is de berichtendienst ontmanteld. Daarbij vonden 79 doorzoekingen plaats, werden 200 telefoon in beslag genomen en vonden 42 aanhoudingen plaats in onder meer Nederland, Duitsland en België. Onder de aangehouden personen zijn zowel gebruikers, als ook eigenaren en beheerders van de dienst Exclu.
Hackbevoegdheid
In de eerste veroordeling (ECLI:NL:RBOVE:2023:3929) naar aanleiding van de Exclu-operatie van de rechtbank Overijssel is te lezen dat in het onderzoek 26Lytham de hackbevoegdheid van artikel 126o Sv is ingezet. Dit betreft inzet van de hackbevoegdheid in het kader van opsporingsonderzoeken naar de betrokkenheid naar misdrijven die worden gepleegd in georganiseerd verband.
Geheimhouders
In het persbericht van Exclu staat ditmaal expliciet een oproep aan geheimhouders om zich te melden:
“Gebruikers van Exclu die zich kunnen beroepen op het wettelijk verschoningsrecht, zoals advocaten, notarissen, artsen of geestelijken, kunnen dit melden. Zij dienen hun gebruikersgegevens te delen met de politie via geheimhouders@OM.nl. De politie zal dit controleren en indien gegrond, de gegevens verwijderen. Op dit moment kan niemand meer gebruikmaken van de diensten van Exclu.”
Deze blog wordt geüpdatet als nieuwe informatie over de operatie via de rechtspraak bekend wordt.
