Afgelopen vrijdag hebben beveiligingsmedewerkers van de Federale Politie in België twee journalisten staande gehouden aan de rand van Brussels Airport, beter bekend als luchthaven Zaventem. Dat meldde Dronewatch vorige week, op bevestiging van de Belgische politie. Een gevoelige kwestie, overal in Europa maken mensen zich zorgen over opdringerige drones.

Uit het artikel:

Welke media de journalisten vertegenwoordigden en wat precies hun doel was, is vooralsnog niet bekend. Mogelijk wilden ze demonstreren dat het niet onmogelijk is om met een drone in de buurt van een luchthaven op te stijgen, in het kader van de recente verhoogde staat van paraatheid in België en andere Europese landen. Het kan ook zijn dat de journalisten slechts wilden poseren met een drone in de hand, zonder deze daadwerkelijk te laten vliegen.

Het is natuurlijk speculatie, maar ik zie wel hoe een journalist kan denken “hoe goed is die verhoogde staat van paraatheid bij ons eigenlijk”. In juridische taal: die ziet dan een mogelijke misstand en wil dat onderzoeken. Maar als het verboden is om met drones bij vliegvelden te vliegen, pleeg je dan een strafbaar feit. Of niet?

Ook journalisten moeten zich aan de wet houden. Een perskaart geeft je het recht om (soms) onder het lint bij een afzetting te mogen, en nog wat voordeeltjes, maar is geen excuus om de wet te mogen schenden.

In uitzonderlijke gevallen kan het zo zijn dat een misstand aantonen niet anders kan dan door de wet te overtreden. Dan mag het, mits je niet verder gaat dan strikt noodzakelijk voor het vergaren van dat bewijs. Het standaardvoorbeeld is uit 1995: een journalist vroeg een rijbewijs aan op naam van de minister, om zo aan te tonen dat dat kon – nadat de minister openbaar had gezegd dat dit écht niet mogelijk was binnen de geldende procedures. Valsheid in geschrifte, maar hier strikt noodzakelijk.

In een zaak over een ‘gat’ in het bancaire systeem van automatische incasso werd de journalist juist veroordeeld. Die wilde aantonen dat je eenvoudig geld kon incasseren via dat systeem zonder enige controle, maar daarbij had hij € 739.435,80 geïncasseerd van allerlei mensen. Had 1 euro bij een collega afgeboekt, dan had je het punt ook gemaakt.

In de Nieuwe Revu-zaak kraakte men de privémailbox van de staatssecretaris van Defensie. Dat mocht, maar vervolgens gaan snuffelen in die mailbox mocht niet. De reden is simpel: er was (enige) nieuwswaarde over de veiligheid van zo’n mailbox, maar geen enkele aanleiding om te zoeken naar specifieke berichten.

Sindsdien heb ik voor mezelf de vuistregel dat je strafbare feiten mag plegen om een misstand te verifiëren. Je moet al weten dat er iets mis is, en het bewijs daarvan is dan alleen te krijgen met het strafbare feit. En dat pleeg je dan zónder schade aan derden en met zo klein mogelijke impact. En je artikel wordt géén praktische handleiding over hoe dat feit te plegen.

Hier was dus de vraag “zit de dronebeveiliging wel goed bij Zaventem”. Is dan “we laten een drone vliegen en kijken of we gepakt worden (want we dragen ook bivakmutsen)” een logische reactie? Enerzijds: het is ernstig, want het speelt in op sentimenten van hybride Russische oorlogshandelingen. Anderzijds: er is net allerlei detectiespul ingezet en daarna meldde niemand meer drones. Mijn advies zou dan zijn: doe eens niet.

Arnoud