Het is niet gek dat AI-liedjes veel worden gedeeld. Ze spreken namelijk tot de verbeelding en tonen aan hoe ver de technologie al is. Als je niet weet dat er AI aan te pas is gekomen, hoor je vaak al niet meer dat de stemmen niet echt zijn.
De vraag is hoe we moeten omgaan met deze AI-muziek. Heart On My Sleeve, waarin AI-versies van Drake en The Weeknd te horen zijn, werd snel een online hit. Het nummer was gemaakt door een anonieme TikTok-gebruiker met de naam Ghostwriter.
Het liedje kwam ook op YouTube, Spotify en Apple Music terecht. Maar niet lang daarna verdween het ook weer op verzoek van de platenmaatschappij van Drake en The Weeknd. Universal Music Group noemt “het trainen van AI met muziek van onze artiesten een overtreding van onze afspraken en van de wet”.
Op een stem rust geen auteursrecht
Maar waar ligt de grens van wat wel en niet mag? Als AI een bekende artiest nadoet, mag zo’n nummer waarschijnlijk niet zomaar op naam van de betreffende artiest worden uitgebracht. Want de naam van een artiest is meestal beschermd door het merkenrecht. Dat zegt advocaat Sem Bakker, die jarenlang zelf popmuzikant was.
Toch is het ingewikkeld. Op een stem rust namelijk geen auteursrecht, op teksten en composities van liedjes wél. Mag je een stem dan wel met AI kopiëren als je de naam van de betreffende artiest gewoon niet noemt? Waarschijnlijk niet. Een stem kan volgens de Europese privacywet worden gezien als persoonsgegeven. En persoonsgegevens mag je niet zomaar zonder toestemming verzamelen en gebruiken.
“We vinden allemaal dat een grapje moet kunnen”, zegt hoogleraar intellectueel eigendomsrecht Dirk Visser van de Universiteit Leiden. “Bekende mensen nadoen zien we vaker op tv. Maar meestal is dat commercieel niet erg ingrijpend en gebeurt het een beetje op amateurniveau.”
Dat stemmen nu automatisch en precies worden nagedaan voor commercieel gebruik, verandert hoe we met dit soort kopieën en nadoenerij omgaan. “Het is een nieuw verdienmodel”, zegt Visser. “Ik denk dat het logisch is dat dat model alleen toekomt aan degene van wie de stem is.”
David Guetta is groot fan van AI
Een AI-gegenereerde stem kan luisteraars misleiden. Bijvoorbeeld door een nummer toe te schrijven aan Drake, terwijl hij er niets mee te maken heeft. Deze vorm van misleiding mag ook niet. “Een rechter kan bijvoorbeeld concluderen dat mensen parasiteren op het succes van artiesten”, zegt Bakker. “Dan verdien je geld over hun ruggen.”
Toch vindt niet elke artiest het een probleem. Zo zegt de Canadese zangeres Grimes dat iedereen haar stem voor AI-projecten mag gebruiken. Zolang ze maar 50 procent van de royalty’s krijgt.
David Guetta gebruikte de AI-stem van rapper Eminem in twee liveshows. “De toekomst van muziek is kunstmatige intelligentie”, zegt de dj tegen de BBC. “Artiesten proberen een bepaalde emotie over te brengen. Daarvoor gebruik je alle moderne instrumenten die er zijn.”
Werkt AI niet hetzelfde als sampling?
De muziekwereld voerde lang voor AI al discussie over het gebruiken van andermans werk. Mag je bijvoorbeeld een stukje uit het lied van een ander gebruiken voor je eigen muziek? Vaak wel, zolang er maar betaald wordt aan de oorspronkelijke artiest.
“Met sampling maak je nieuw werk op basis van eerder verschenen werken”, zegt advocaat Bakker. “Artiesten kunnen aandragen dat AI dat ook doet. Het scant wat al bestaat en maakt op basis daarvan iets nieuws.”
Andy Warhol deed dat in de jaren tachtig al. “Hij gebruikte een foto van Prince om er zeefdrukken van te maken en noemde dat popart”, zegt Visser. “Maar het is lastig. Hoe ver mag je gaan?”
Over stijl valt niet te twisten
In de kunstwereld worden dezelfde discussies gevoerd. Programma’s als DALL-E en Midjourney kunnen op basis van een simpele opdracht de stijlen van bekende schilders als Picasso en Van Gogh namaken.
Maar over stijl was de Hoge Raad in 2013 al duidelijk: dat kun je niet vastleggen in het auteursrecht. Anders zou dat de culturele ontwikkeling in de weg zitten.
Waar de grenzen precies liggen, zullen rechters bepalen. En dat moet op basis van al bestaande regels. “Over misbruik van andermans stem zijn die er niet”, zegt Visser. “Maar er zijn wel regels die eraan raken, zoals dus de verwerking van persoonsgegevens.”
Die regels kunnen rechters wat handvatten bieden, mochten er rechtszaken komen. En dat lijkt onvermijdelijk, want makers van AI-muziek blijven de grenzen tussen creativiteit en kopieergedrag opzoeken.
Krijg meldingen bij nieuwe berichten
