Van een UvA student op uitwisseling in de USA kreeg ik een aantal vragen (In mijn essay ga ik in op de wijze waarop online hate
    speech/extremistische uitspraken op online platforms zoals Facebook gereguleerd
    kunnen dan wel moeten worden.)     . Zoals ik in het verleden wel vaker gedaan heb als ik het een interessant onderwerp/vraag vind, deel ik de antwoorden breder.
  1. Vindt u dat de nadruk moet komen te liggen op regulering vanuit de overheid om online haatberichten tegen te gaan;

Bij
fake news vind ik een rol voor de overheid weggelegd omdat hierbij een kernwaarde
van de democratie (meningsuiting) gebruikt wordt om de democratie in de kern te
raken. Bij hate speech is het lastiger, mede om een zelfde reden waarom fake
news aanpakken lastig is: het bepalen wanneer iets hate speech/fake news is. Nu
zijn er in het strafrecht aanknopingspunten vanwege dat hate speech onder
strafbare uitingen kan vallen. Het is echter wel een delicaat terrein, een
overheid die meningsuiting reguleert. Ik ben dan ook geen voorstander van
aanvullende regelgeving bij hate speech (bestaande bepalingen zouden moeten
voldoen) anders dan bij fake news (waar bestaande bepalingen niet voldoen, maar
het weer lastig is goede regelgeving te bedenken – zo is het om te
beginnen al bijzonder lastig een juridisch werkbare definitie van fake news te
verzinnen). Wel vind ik dat de overheid moet ingrijpen bij online haatberichten
die de grens van strafbaarheid overschrijden. En, overleg (zoals onder andere
de EU al doet) met grote spelers als Google en Facebook over hoe dit probleem
aan te pakken zie ik ook als een taak van de overheid. Hierbij ligt overigens
dezelfde delicaatheid op de loer, dat deze tech giganten onterecht bepaalde
content verwijderen. Om dat laatste te voorkomen is het van belang voorzichtig
te zijn met ingrijpen, niet te snel, de drempel moet vrij hoog liggen.

  1. Zo ja, dient dit dan door nationale overheden (zoals in Duitsland met risico op / zweem van eigenbelang van zittende regeringen) of internationaal geregeld te worden (in de vorm van een verdrag);

Ik
ben dus niet voor regulering, maar qua scope: Internet is grensoverschrijdend. Een aanpak op internationaal niveau is dan het beste, maar bijzonder
lastig. Uitingen kunnen een lokale smaak hebben zowel vanwege de taal als de
inhoud. Meningsuiting is cultureel bepaald en wat wij als hate speech zien
wordt door sommige andere landen prima gevonden en omgekeerd. Dat je een
dergelijk probleem internationaal kan aanpakken is dus theoretisch wenselijk,
maar praktisch niet realistisch. Dat EU zich hier in mengt vind ik goed, zeker
als ze spreken zoals genoemd wereldwijde spelers als Facebook en Google.

  1. Zou de regulering zich moeten focussen op terroristisch content of het breder moeten trekken naar ‘hate speech’;

Voor
terroristische content geldt mogelijk nog meer dan voor hate speech dat de grenzen
vaag zijn. Er zijn evidente ronselsites, die kun je aanpakken.
Verheerlijkingssites, die meen ik ook onder de initiatieven van de EU vallen,
vind ik al lastiger. Als iemand bijvoorbeeld indertijd zei dat 9/11 het
verdiende loon was voor de US, valt dat nog binnen de grenzen van meningsuiting.
Als iemand had gezegd het is mooi dat zoveel mensen gedood zijn, vraagt het al
eerder om ingrijpen. Wanneer iemand aangaf wat een goede actie het was die
zoveel mogelijk navolging geniet, ga je een grens over. Dit simpele voorbeeld (je
kunt er vele nuances aan toevoegen) geeft al aan dat het lastig is onderscheid
te maken tussen uitingen waar je op moet ingrijpen en die waar het niet nodig
is. Ik vind daarbij niet dat je het tot terrorisme moet beperken. Een
aanzetten/ophitsen dient meer in algemene zin worden aangepakt. Als iemand op
internet zegt dat als je mannen hand in hand ziet lopen je ze moet aanspreken
en bij voorkeur in elkaar moet slaan, of dat een vrouw met hoofdoek je op zijn
minst moet toewerpen dat ze zich niet moet laten onderdrukken maar bij voorkeur
haar hoofddoek eraf moet trekken, ga je grenzen over die verder niets met
terrorisme te maken hebben. Dit zijn wel voorbeelden van “aanzetten tot”.

Verwacht u dat de nieuwe regels van de Europese Commissie
voldoende soelaas bieden / juridisch haalbaar zijn en zo ja, waarom en zo nee,
waarom niet?

Ik vermoed
dat je doelt op European Commission
proposes new rules to get terrorist content off the web. http://europa.eu/rapid/press-release_IP-18-5561_en.htm

De details van het voorstel heb ik niet gezien,
maar bijvoorbeeld de 1 hour rule (tijd om content te verwijderen nadat de
overheid hierom verzoekt) is op zichzelf sympathiek, maar vergt wel dat de
overheid bijzonder zorgvuldig met deze bevoegdheid om gaat. Naar ik verneem heeft
vrijwillige medewerking door ISP’s e.d. niet voldoende gewerkt, dus ik begrijp
dat de EU naar overtuigender middelen grijpt. Het zal deels soelaas bieden.
Grote platforms, die veel bereik hebben kun je hiermee ontdoen van de genoemde
content. Er zullen ook sites blijven die onbereikbaar zijn (vanwege dat ze
gehost worden in landen waar ISP’s niet meewerken) maar de impact vanuit het
oogpunt van mensen bereiken is daarvan wel minder. Wat de juridische
haalbaarheid betreft is de definitie van wat wel en niet onder terroristische
content valt en met name ook het toepassen daarvan de lakmoesproef, het is afwachten
of er niet content bijvoorbeeld ten onrechte wordt verwijderd. Dat is waarom ik
eerder aangaf dat het van belang is de lat hoog te leggen. Of het soelaas
biedt, tja, vast wel iets en helemaal niets doen en toekijken is ook geen
optie. Er zijn nu eenmaal uitingen die je binnen een democratische samenleving
niet kan en moet tolereren. https://www.solv.nl/weblog/regulering-online-uitingen-die-aanzetten-tot-terrorisme/21691