Laatste update: 26 september 2018
De Eerste Kamer heeft op 25 september ingestemd met het wetsvoorstel van minister Grapperhaus (CDA) om terrorismeverdachten langer in voorarrest te houden en bij hen makkelijker DNA af te nemen. Critici vrezen dat ook onschuldige burgers onterecht langer vastgezet zullen worden.
Met dit wetsvoorstel (toelichting) kunnen terrorismeverdachten langer in voorarrest worden vastgezet, ook als de verdenking niet heel sterk is. Op dit moment is het voorarrest maximaal 14 dagen. Dat wordt voor terrorismeverdachten straks 44 dagen. De minister zegt dat dit nodig is om te voorkomen dat mensen al vrij kunnen komen terwijl het onderzoek nog loopt. “Op deze wijze werd rekening gehouden met het feit dat het onderzoek naar terroristische misdrijven complex kan zijn.” De Tweede Kamer had hier na de aanslagen in Brussel via een motie (stemming) al op aangedrongen.
Stevige kritiek
De Raad van State, de Nederlandse Orde van Advocaten en de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak hebben stevige kritiek op het plan om terrorismeverdachten langer in voorarrest te houden. De Raad van State (RvS) ziet “geen noodzaak“ voor het verlengen van het voorarrest van terrorismeverdachten. “Uit de evaluatie van de Wet terroristische misdrijven blijkt dat in een periode van vier jaar in vier zaken voorlopige hechtenis bij terreurverdachten is toegepast op basis van een verdenking. In geen van deze zaken heeft de extra tijd (vanwege de bewaring zonder ernstige bezwaren) het onderzoek vooruit geholpen.”
Ook de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) is zeer kritisch over het uitbreiden van het voorarrest omdat het een enorme inbreuk op het recht op vrijheid betekent, terwijl er volgens hen “onvoldoende noodzaak” voor is. “De kans wordt […] steeds groter dat burgers onterecht en onschuldig van hun vrijheid worden beroofd.” Dit onderdeel zou volgens de NOvA dan ook uit het wetsvoorstel geschrapt moeten worden.
De Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (NVvR) sluit zich aan bij de kritiek over het lange voorarrest. “Verruiming van dit soort bepalingen geeft een aanzienlijk risico op langdurige(r) voorarrest voor verdachten tegen wie uiteindelijk geen zaak bestaat.” De NVvR vindt dat de minister “geen valide reden” geeft die de verruiming van het voorarrest noodzakelijk maakt.
De NVvR vindt het begrijpelijk dat er bevoegdheden moeten zijn om het terrorisme door IS aan te pakken, maar is bezorgd dat men zich onvoldoende realiseert dat de bevoegdheden ook in andere situaties ingezet kunnen worden.
Verblijf terroristisch gebied
Het voorstel om verblijf in terroristisch gebied zonder toestemming strafbaar te stellen, is uit het wetsvoorstel geschrapt, maar minister Grapperhaus wil hier later weer een (ander) wetsvoorstel voor indienen. Volgens de drie hierboven genoemde organisaties is het in strijd met het grondrecht op het vrij mogen reizen en is het praktisch nauwelijks uitvoerbaar. Daarbij zou de meerwaarde klein zijn omdat “volgens het Openbaar Ministerie het huidige strafrechtelijk kader in beginsel voldoende mogelijkheden geeft om terugkeerders aan te houden en waar aangewezen te vervolgen.” Toenmalig minister Blok (VVD) had dit onderdeel vanwege deze kritiek en het gebrek aan noodzaak dan ook geschrapt.
Minister Grapperhaus erkent dat het OM op dit moment geen noodzaak voor deze strafbaarstelling heeft en constateert ook dat IS het afgelopen jaar “dusdanig aan terrein verloren [heeft], dat er geen geografisch afgebakende gebieden meer kunnen worden aangewezen waarover zij duurzaam controle uitoefenen”. Toch heeft de regering in het regeerakkoord opgenomen dat er een nieuw wetsvoorstel komt om verblijf zonder toestemming in bepaalde gebieden strafbaar te stellen. Grapperhaus zal dit wetsvoorstel “op korte termijn“ naar de Raad van State sturen.
DNA-afname
Bij een terrorismeverdachte in voorarrest kan straks eerder DNA worden afgenomen. Het criterium dat er een sterke verdenking (‘ernstige bezwaren’) moet bestaan, komt te vervallen. Het makkelijker kunnen afnemen zou noodzakelijk zijn om te kunnen zien of verdachten hebben meegewerkt aan de voorbereiding van een terroristisch misdrijf. Als voorbeeld noemt de minister een situatie waarbij bij iemand munitie wordt gevonden, maar waar misschien ook anderen bij zijn betrokken. Door DNA bij hen af te nemen en te controleren met de sporen op de munitie, kan dat duidelijker worden.
Een profiel van het afgenomen DNA zal ook in de nationale DNA-databank worden opgenomen. De bewaartermijn van de profielen in de DNA databank is twintig tot tachtig jaar afhankelijk van het soort misdrijf.
Aangifteplicht
Het wordt met dit wetsvoorstel voor iedereen verplicht aangifte te doen als die enige kennis van (de voorbereiding van) een terroristisch misdrijf heeft. Dit houdt onder andere in dat het verplicht wordt aangifte te doen als men weet dat iemand zich bij een terroristische organisatie wil aansluiten. Het is daarbij wel een beperkte plicht. Men hoeft niet zelf een onderzoek te starten om te achterhalen of iemand die op reis gaat zich wellicht bij een terroristische organisatie in het buitenland gaat aansluiten. Geen aangifte doen als dit wel verplicht is, kan leiden tot een gevangenisstraf van maximaal een jaar.
Extra gevangenisstraf
De maximale gevangenisstraf voor misdrijven die met een “terroristisch oogmerk” zijn gepleegd, wordt met een derde verhoogd. Het criterium dat zo’n misdrijf daadwerkelijk tot levensgevaar heeft geleid, vervalt. Ook kan de veroordeelde het passief kiesrecht ontnomen worden. Handelingen die als voorbereiding voor een terroristisch misdrijf kunnen worden gezien, kunnen ook extra zwaar worden bestraft.
Dit wetsvoorstel is onderdeel van het ‘Actieprogramma integrale aanpak jihadisme‘ dat in 2014 door de toenmalige ministers Opstelten (VVD) en Asscher (PvdA) is opgesteld. Het actieprogramma is door minister Grapperhaus verder uitgewerkt in de notitie ‘Integrale aanpak terrorisme‘ van 24 november 2017. De Tweede Kamer ging op 21 februari 2018 al akkoord met dit wetsvoorstel.
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/08/22/hel…
https://www.nrc.nl/nieuws/2016/08/31/50-…
https://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel…
http://maxius.nl/wetboek-van-strafvorde…
https://zoek.officielebekendmakingen.nl…
Wetten
2018 – Uitvoeringswet AVG
2018 – Verruimen strafrechtelijke aanpak terrorisme
2017 – Pseudonimiseren leerlinggegevens in de cloud
2017 – Wijzigen briefgeheim in Grondwet
2017 – Herziening Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten
2016 – Wet aanpak woonoverlast
2016 – Kentekenregistratie voor opsporing
2016 – Tijdelijke wet bestuurlijke maatregelen terrorismebestrijding
2016 – Algemene Verordening Gegevensbescherming
2016 – Screenen van huurders door politie
2016 – Kerken geen toegang tot gemeentelijke basisregistratie
2016 – Wet doorstroming huurmarkt 2015
2016 – Bekostiging anonieme e-mental health
2015 – Personenregister kinderopvang en peuterspeelzalen
2015 – Meldplicht datalekken en uitbreiding boetebevoegdheid
2015 – Aanscherpen bestuurlijke maatregelen tegen ernstige overlast
2015 – Registratie van leerlingen met een beperking of gedragsprobleem
2014 – Versoepeling cookiewet
2014 – Levenslang toezicht
2014 – Kaders voor elektronische patientendossiers
2014 – Flexibel cameratoezicht
2014 – Uitbreiding Rotterdamwet
langer dan 5 jaar geleden
2013 – Decentralisatie jeugdzorg (Jeugdwet)
2013 – Gebruik BSN bij jeugdzorg verplicht
2013 – ID-kaart zonder vingerafdrukken
2013 – Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte clienten
2013 – Doorlichten burgers sociale zekerheid met behulp van SyRI
2013 – Bestrijding identiteitsfraude
2013 – Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015
2013 – Uitbreiding bevoegdheden vreemdelingenwet
2013 – Basisregistratie Personen (BRP)
2013 – Verruimen preventief fouilleren
2013 – Vingerafdrukken van alle vreemdelingen
2012 – Inzage justitie in medische dossiers
2012 – Belastingdienst verstrekt inkomensgegevens
2012 – Wietpas
2012 – Huiszoeking bij uitkeringsgerechtigden
2011 – Wet DNA verwantschapsonderszoek
2010 – Slimme energiemeters
2010 – Elektronisch Leerling Dossier (ELD)
2010 – Inzage VS in bankafschriften
2009 – OV-chipkaart voor studenten
2009 – Verwijsindex Risicojongeren (VIR)
2009 – Bestrijding ernstige overlast (voetbalwet)
2009 – Vingerafdrukken in paspoort en (centrale) database
2008 – Wet identiteitsvaststelling verdachten, veroordeelden en getuigen
langer dan 10 jaar geleden
2008 – Bewaarplicht telecomgegevens
2008 – Elektronisch Kind Dossier (EKD)
2008 – Wijziging telecommunicatiewet
2006 – Wet politiegegevens
2006 – Wet opsporing en vervolging terroristische misdrijven
2005 – Cameratoezicht in gemeentewet en wet politieregisters
2004 – Wet vorderen gegevens door politie, bv bibliotheekuitleen
2004 – Wet justitiële en strafvordelijke gegevens
2004 – Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden
2003 – Identificatieplicht
2000 – OV-chipkaart
1999 – Wet Bescherming Persoonsgegevens
1998 – Bijzondere Opsporingsbevoegdheden
1994 – Algemene wet op het binnentreden
1959 – Algemene wet inzake rijksbelastingen
Voorstellen goedgekeurd door Tweede Kamer*
2018 – Tweede Kamer akkoord met flexibeler gebruik leerlinggegevens
2018 – Beschikbaar maken betaalgegevens bij banken
2016 – Computercriminaliteit III
2016 – Zorgverzekeraars krijgen inzage in medische dossiers bij vermoeden van fraude
2011 – Registratie prostituees
Voorstellen weggestemd/tegengehouden door Eerste Kamer
2018 – Constitutionele toetsing
2011 – Elektronisch Patiënten Dossier (EPD)
2011 – Wet bestuurlijke maatregelen nationale veiligheid
2011 – Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten
Voorstellen
2018 – Gebruik risicoprofielen in de zorg krijgt wettelijke basis
2018 – kentekenherkenning door belastingdienst
2018 – Wijziging wet DNA-verwantschapsonderzoek
2018 – Europese toezichthouder kritisch over vingerafdrukken in paspoort
2018 – Gegevens delen voor fraudebestrijding decentrale zorg
2018 – Nieuwe werkgroep voor aanpak wraakporno
2018 – Aanpassing bewaarplicht telecommunicatiegegevens
2017 – Zoekmiddelen urgente persoonsvermissingen
2017 – Wet verplichte GGZ
2017 – ePrivacy Verordening
2016 – Herziening bewaarplicht telecomgegevens
2016 – Intrekken bewaarplicht telecomgegevens
2015 – DNA-afname bij arrestatie
2015 – DNA-databank bij AIVD
2014 – Reisgegevens registreren voor opsporingsdiensten
2014 – Downloadverbod
2013 – Vorderen van camerabeelden vergemakkelijken
2013 – Online identificatieplicht
2013 – Landelijk Informatiesysteem Schulden (LIS)
2013 – Centrale database incasso
2010 – DNA en vingerafdrukken uitwisselen met VS
2010 – Database potentiële relschoppers
2010 – Bodyscan op Schiphol
2010 – Kilometerheffing
2010 – Evaluatie wet bescherming persoonsgegevens
2010 – Internetfilter
2010 – Privégegevens vliegtuigpassagiers registreren
Proefballonnen
2017 – Preventief opsluiten
2017 – Gedwongen anticonceptie
2015 – Register met het vermogen van elke Nederlander
2014 – Integrale datawet
2014 – Drone wetgeving
2012 – Ontsleutelplicht
2012 – Toegang justitie tot DNA- materiaal in gezondheidszorg
2011 – Etnische registratie
2010 – Strengere normen telefoontaps
2010 – Doorlichten studenten uit risicolanden
2009 – Dopingcontroles in fitnesscentra
2009 – Capuchonverbod in winkels
2009 – Alcoholcontrole voetgangers
* Een wetsvoorstel dat door de Tweede Kamer is goedgekeurd, moet ook nog door de Eerste Kamer worden goedgekeurd voordat het een wet wordt. De Tweede Kamer is politiek bepalend, daarom wordt het stemgedrag van de Tweede Kamer als maatstaf in de Privacy Barometer genomen.
