Laatste update: 21 september 2018
Minister Grapperhaus (CDA) van Justitie wil de opslag van DNA in de DNA-databank verruimen. Hiervoor stuurt hij eind 2018 een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer.
Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft op 6 september voorgesteld een nieuw onderdeel van het DNA in de DNA-databank op te slaan. Dit deel, het zogeheten Y-profiel, is voor de mannelijke leden van één familie precies gelijk. Door het DNA van één man op te slaan, heeft justitie daarmee in de praktijk het DNA van de gehele mannelijke lijn van de familie in de DNA-databank. Volgens het NFI kan zo over een periode van tien jaar het DNA van “één tot twee miljoen” mannen in de DNA-databank zijn opgenomen. Vrouwen hebben dit deel van het DNA niet, dus voor hen heeft deze verruiming geen effect.
Tweede Kamerlid Van Oosten (VVD) is enthousiast over dit plan. “Dit idee klinkt op zichzelf natuurlijk hartstikke goed”. Hij drong er tijdens het vragenuurtje van 11 september dan ook op aan om de haalbaarheid van dit voorstel te onderzoeken.
20.000 bloedmonsters
Daarnaast blijken er bij het NFI 20.000 bloedmonsters in de kelder te liggen die tussen 1960 en 1990 zijn afgenomen. Deze bloedmonsters zijn voor bloedgroep-onderzoek afgegeven om allerlei redenen, bijvoorbeeld door getuigen of mensen die hun onschuld zo konden aantonen. De monsters zijn nooit afgegeven om het DNA van te bepalen en op te nemen in de DNA-databank. De politie pleit er nu voor om dat toch te doen en de DNA-profielen toe te voegen aan de DNA databank.
Van Oosten wil dat de minister ook deze mogelijkheid onderzoekt. “Ze zijn niet afgenomen met het doel om er DNA uit te ontlenen, maar het kan natuurlijk wel, zeker met de moderne techniek. [..] ik [zou] zo graag zien dat ook die informatie wordt opgenomen in de DNA-databank.”
Niet standaard
Volgens staatsscretaris Harbers van Justitie, die namens minister Grapperhaus een reactie gaf, is het niet de bedoeling om bij de standaard DNA-afname van veroordeelden van ernstige misdrijven ook het Y-profiel te bepalen en dat op te slaan in de DNA-databank. Dat is volgens hem in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Bovendien is het niet noodzakelijk, omdat het doel van klassiek DNA-onderzoek is, om het DNA van een veroordeelde of verdachte te vergelijken met een DNA-spoor van een misdrijf. Daar heeft de familie van de verdachte verder geen betrokkenheid bij.
Maar naast dit klassieke DNA-onderzoek, bestaat er het DNA-verwantschapsonderzoek. Een DNA-verwantschapsonderzoek mag alleen bij zwaardere misdrijven worden ingezet en wordt dan voor die specifieke zaak uitgevoerd. Daarbij wordt een groep mensen die mogelijk met die zaak te maken kunnen hebben, gevraagd DNA af te staan om te vergelijken met een specifiek (dader-)spoor. Daarbij wordt ook gekeken of het (dader-)spoor wellicht afkomstig is van een familielid van iemand die aan het onderzoek meedoet. In zo’n situatie zou van de mensen in de toekomst ook het Y-profiel bepaald kunnen worden. Als één mannelijk lid van een familie aan een dergelijk verwantschapsonderzoek meedoet, wordt feitelijk het DNA van de gehele mannelijke lijn van die familie met het (dader-)spoor vergeleken.
Bij een DNA-verwantschapsonderzoek mag ook in de DNA-databank gezocht worden of er mogelijk familieleden van personen bij de zaak betrokken zijn. Als het daadwerkelijke celmateriaal of bijvoorbeeld bloedmonster van mensen in de DNA-databank bij het NFI aanwezig zijn, kan daarvan ook het Y-profiel bepaald worden.
Op dit moment is het al toegestaan om het Y-profiel van mannen te bepalen bij een DNA-verwantschapsonderzoek. De Officier van Justitie kan daar opdracht voor geven.
Uitwerking nog onduidelijk
Staatssecretaris Harbers stelt nu dat deze Y-profielen in de toekomst aan de DNA-databank kunnen worden toegevoegd voor andere DNA-verwantschapsonderzoeken. Hiervoor zal dan wel de wet moeten worden aangepast, omdat dat nu niet is toegestaan.
Het is onduidelijk in welke gevallen en van wie het Y-profiel dan in de DNA-databank wordt opgeslagen. De profielen van mensen die (vrijwillig) meegewerkt hebben aan een DNA-verwantschapsonderzoek moeten direct worden vernietigd als blijkt dat ze geen overeenkomsten hadden met het (dader-)spoor. Daarnaast is het nog onduidelijk wat de meerwaarde is om in algemene zin DNA voor verwantschapsonderzoeken op te slaan, omdat het DNA-verwantschapsonderzoek altijd onder een specifieke kring van mensen wordt uitgevoerd.
Eind 2018
Op dit moment wordt de werking van het DNA-verwantschapsonderzoek geëvalueerd. Daarbij wordt onder andere ook gekeken of meewerken aan een DNA-verwantschapsonderzoek verplicht zou moeten worden gesteld. De resultaten van de evaluatie worden later dit jaar verwacht. Op basis van deze evaluatie zal minister Grapperhaus met een wetswijziging komen. Hierin zal ook de mogelijke opslag van het Y-profiel geregeld worden. Harbers zegt dat het wetsvoorstel eind 2018 naar de Tweede Kamer zal worden gestuurd.
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/…
https://zoek.officielebekendmakingen.nl…
https://dnadatabank.forensischinstituut…
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/…
Wetten
2018 – Uitvoeringswet AVG
2018 – Verruimen strafrechtelijke aanpak terrorisme
2017 – Pseudonimiseren leerlinggegevens in de cloud
2017 – Wijzigen briefgeheim in Grondwet
2017 – Herziening Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten
2016 – Wet aanpak woonoverlast
2016 – Kentekenregistratie voor opsporing
2016 – Tijdelijke wet bestuurlijke maatregelen terrorismebestrijding
2016 – Algemene Verordening Gegevensbescherming
2016 – Screenen van huurders door politie
2016 – Kerken geen toegang tot gemeentelijke basisregistratie
2016 – Wet doorstroming huurmarkt 2015
2016 – Bekostiging anonieme e-mental health
2015 – Personenregister kinderopvang en peuterspeelzalen
2015 – Meldplicht datalekken en uitbreiding boetebevoegdheid
2015 – Aanscherpen bestuurlijke maatregelen tegen ernstige overlast
2015 – Registratie van leerlingen met een beperking of gedragsprobleem
2014 – Versoepeling cookiewet
2014 – Levenslang toezicht
2014 – Kaders voor elektronische patientendossiers
2014 – Flexibel cameratoezicht
2014 – Uitbreiding Rotterdamwet
langer dan 5 jaar geleden
2013 – Decentralisatie jeugdzorg (Jeugdwet)
2013 – Gebruik BSN bij jeugdzorg verplicht
2013 – ID-kaart zonder vingerafdrukken
2013 – Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte clienten
2013 – Doorlichten burgers sociale zekerheid met behulp van SyRI
2013 – Bestrijding identiteitsfraude
2013 – Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015
2013 – Uitbreiding bevoegdheden vreemdelingenwet
2013 – Basisregistratie Personen (BRP)
2013 – Verruimen preventief fouilleren
2013 – Vingerafdrukken van alle vreemdelingen
2012 – Inzage justitie in medische dossiers
2012 – Belastingdienst verstrekt inkomensgegevens
2012 – Wietpas
2012 – Huiszoeking bij uitkeringsgerechtigden
2011 – Wet DNA verwantschapsonderszoek
2010 – Slimme energiemeters
2010 – Elektronisch Leerling Dossier (ELD)
2010 – Inzage VS in bankafschriften
2009 – OV-chipkaart voor studenten
2009 – Verwijsindex Risicojongeren (VIR)
2009 – Bestrijding ernstige overlast (voetbalwet)
2009 – Vingerafdrukken in paspoort en (centrale) database
2008 – Wet identiteitsvaststelling verdachten, veroordeelden en getuigen
langer dan 10 jaar geleden
2008 – Bewaarplicht telecomgegevens
2008 – Elektronisch Kind Dossier (EKD)
2008 – Wijziging telecommunicatiewet
2006 – Wet politiegegevens
2006 – Wet opsporing en vervolging terroristische misdrijven
2005 – Cameratoezicht in gemeentewet en wet politieregisters
2004 – Wet vorderen gegevens door politie, bv bibliotheekuitleen
2004 – Wet justitiële en strafvordelijke gegevens
2004 – Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden
2003 – Identificatieplicht
2000 – OV-chipkaart
1999 – Wet Bescherming Persoonsgegevens
1998 – Bijzondere Opsporingsbevoegdheden
1994 – Algemene wet op het binnentreden
1959 – Algemene wet inzake rijksbelastingen
Voorstellen goedgekeurd door Tweede Kamer*
2018 – Tweede Kamer akkoord met flexibeler gebruik leerlinggegevens
2018 – Beschikbaar maken betaalgegevens bij banken
2016 – Computercriminaliteit III
2016 – Zorgverzekeraars krijgen inzage in medische dossiers bij vermoeden van fraude
2011 – Registratie prostituees
Voorstellen weggestemd/tegengehouden door Eerste Kamer
2018 – Constitutionele toetsing
2011 – Elektronisch Patiënten Dossier (EPD)
2011 – Wet bestuurlijke maatregelen nationale veiligheid
2011 – Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten
Voorstellen
2018 – Gebruik risicoprofielen in de zorg krijgt wettelijke basis
2018 – kentekenherkenning door belastingdienst
2018 – Wijziging wet DNA-verwantschapsonderzoek
2018 – Europese toezichthouder kritisch over vingerafdrukken in paspoort
2018 – Gegevens delen voor fraudebestrijding decentrale zorg
2018 – Nieuwe werkgroep voor aanpak wraakporno
2018 – Aanpassing bewaarplicht telecommunicatiegegevens
2017 – Zoekmiddelen urgente persoonsvermissingen
2017 – Wet verplichte GGZ
2017 – ePrivacy Verordening
2016 – Herziening bewaarplicht telecomgegevens
2016 – Intrekken bewaarplicht telecomgegevens
2015 – DNA-afname bij arrestatie
2015 – DNA-databank bij AIVD
2014 – Reisgegevens registreren voor opsporingsdiensten
2014 – Downloadverbod
2013 – Vorderen van camerabeelden vergemakkelijken
2013 – Online identificatieplicht
2013 – Landelijk Informatiesysteem Schulden (LIS)
2013 – Centrale database incasso
2010 – DNA en vingerafdrukken uitwisselen met VS
2010 – Database potentiële relschoppers
2010 – Bodyscan op Schiphol
2010 – Kilometerheffing
2010 – Evaluatie wet bescherming persoonsgegevens
2010 – Internetfilter
2010 – Privégegevens vliegtuigpassagiers registreren
Proefballonnen
2017 – Preventief opsluiten
2017 – Gedwongen anticonceptie
2015 – Register met het vermogen van elke Nederlander
2014 – Integrale datawet
2014 – Drone wetgeving
2012 – Ontsleutelplicht
2012 – Toegang justitie tot DNA- materiaal in gezondheidszorg
2011 – Etnische registratie
2010 – Strengere normen telefoontaps
2010 – Doorlichten studenten uit risicolanden
2009 – Dopingcontroles in fitnesscentra
2009 – Capuchonverbod in winkels
2009 – Alcoholcontrole voetgangers
* Een wetsvoorstel dat door de Tweede Kamer is goedgekeurd, moet ook nog door de Eerste Kamer worden goedgekeurd voordat het een wet wordt. De Tweede Kamer is politiek bepalend, daarom wordt het stemgedrag van de Tweede Kamer als maatstaf in de Privacy Barometer genomen.
