Bestaat er een wettelijke basis voor het publiceren van 300 namen + geboortedata op het internet door de gemeente Den Haag?

 

Iedereen die in Nederland staat ingeschreven is geregistreerd in de Basisregistratie Personen (BRP). Het BRP wordt bijvoorbeeld door de Belastingdienst
gebruikt om te bepalen waar een aanmaning heen verzonden moet worden of om te bepalen of iemand recht heeft op
huurtoeslag. Een verkeerde inschrijving in het BRP kan leiden tot verschillende vormen van
misbruik van sociale voorzieningen zoals kinderbijslag of studiefinanciering.
Ook bestaat er de mogelijkheid om belasting (schulden) of boetes te ontwijken door
ervoor te zorgen dat deze naar iemand anders worden toegezonden. Gemeenten
hebben de taak om ervoor te zorgen dat de personen binnen hun gemeente op de
juiste wijze staan inschreven. In het kader van het uitvoeren van deze taak
publiceerde de gemeente Den Haag op 17 oktober 2018 een namenlijst van 300
Hagenaren waarvan het vermoeden bestaat dat deze ingeschreven staan op een
adres waar ze feitelijk niet wonen. Uit de begeleidende tekst die de gemeente
Den Haag hierover heeft gepubliceerd blijkt dat zij samen met enkele andere gemeenten
een proef is gestart om burgers die onterecht staan ingeschreven ambtshalve uit
te schrijven. Om het uitschrijven te voorkomen dienen burgers die op de lijst
staan binnen zes weken na plaatsing bezwaar aan te tekenen. De lijst bevat
naast de naam van de veronderstelde overtreders ook hun geboortedata. Een
saillant detail hierbij is dat de lijst ook de gegevens van kinderen bevat. Behalve dat dit een grote inbreuk vormt op de persoonlijke levenssfeer kan het (onterecht) op de lijst staan ook stigmatiserend werken.

 

Reactie gemeente

 

Na het plaatsen van de lijst is door privacy-web.nl contact opgenomen met
de gemeente Den Haag met de vraag of de gemeente deze lijst wel had mogen
plaatsen. De wethouder liet desgewenst weten dat bij de beoordeling gekeken is
naar de vereisten uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en de Algemene
Verordening Gegevensbescherming (AVG). Op basis van dit onderzoek, zo stelt de wethouder,
was de gemeente gerechtigd om de lijst te publiceren, ze moeten namelijk aan hun wettelijk taak voldoen. Om te kunnen beantwoorden
of de gemeente de lijst inderdaad rechtmatig heeft gepubliceerd worden de AVG
en Awb in relatie tot de online publicatie op internet in beschouwing genomen.

 

 

Publicatie op grond van de
Awb

In de Awb is opgenomen hoe gemeenten binnen Nederland hun wettelijke taken
dienen uit te voeren. De keuze om onterecht ingeschreven personen
ambtshalve uit te schrijven, is te kwalificeren is als een besluit in de zin van de Awb. In de Awb is
opgenomen dat een besluit zonder bekendmaking niet in werking treedt (art. 3:40
Awb). Dit betekent dat de gemeente het besluit tot automatische uitschrijving
aan de personen op de lijst bekend moeten maken. De wijze waarop het besluit
kenbaar gemaakt moet worden wordt in art.3:41 Awb beschreven. In lid 1 van dit
artikel staat:

 

“De bekendmaking van besluiten die tot een of meer belanghebbenden zijn
gericht, geschiedt door toezending of uitreiking aan hen, onder wie begrepen de
aanvrager.”

 

Omdat de gemeente niet weet waar de personen wonen kan er geen gebruik
worden gemaakt van het eerste lid moet er aansluiting gezocht worden bij het tweede
lid. Hierin staat dat indien de bekendmaking niet kan geschieden op een wijze als
voorzien in het eerste lid, het geschiedt op een andere geschikte wijze. In de
Memorie van Toelichting wordt het begrip geschikte wijze nader uitgelegd:

 

“Andere geschikte wijzen kunnen afhankelijk van de omstandigheden in het
algemeen onder meer worden beschouwd publicatie in een dag- of nieuwsblad, aan­plakking
op het gemeen­telijk publicatiebord of aanplakking ter plekke. Soms zal
redelijker­wijze kunnen worden volstaan met het op het kantoor van het
bestuursorgaan ter inzage leggen van de beschikking.”

  

Gemeenten mogen besluiten online publiceren als dit gebeurt in een online publicatieblad. De website waar de gemeente de lijst publiceerde valt onder het begrip online publicatieblad. Dit was echter niet de enige wijze waarop de gemeente aan haar bekendmakingsverplichting kon voldoen. Uit de wetsgeschiedenis blijkt namelijk dat toezending naar het laatst bekende adres ook is toegestaan, zelfs al weet de gemeente dat de persoon daar niet meer woont. De wet gaat er namelijk vanuit dat je als burger de verplichting hebt om de gemeente van je adres wijziging op de hoogte te stellen, doe je dit niet of niet op tijd dan neem je de aanmerkelijke kans dat je belangrijke post mist.

Dit betekent dat de gemeente om aan haar verplichtingen te voldoen uit de
Awb de lijst niet had hoeven te publiceren, maar had kunnen volstaan met het
verzenden naar het laatst bekende adres.

 

Publicatie op grond van de
AVG

Behalve de Awb is ook de AVG van invloed op het genomen besluit. Op het
moment dat persoonsgegevens worden verwerkt moet aan de AVG vereisten voldaan
worden. Eén van deze vereisten is dat er een rechtsgrondslag aanwezig moet zijn
om gegevens te verwerken, je mag namelijk niet zonder grondslag
persoonsgegevens verwerken. In artikel 6 worden zes grondslagen gegeven op
basis waarvan persoonsgegevens verwerkt mogen worden. Een van deze grondslagen
betreft het uitvoeren van een wettelijke taak (art.6 lid 1 sub c AVG). Het
voorkomen van onterechte inschrijving is een wettelijke taak die de gemeente
uitvoert, waarmee de verwerking door de gemeente rechtvaardig is.

 

Een ander vereiste uit de AVG is dat de verwerking niet bovenmatig mag
zijn. Dit betekent dat er gekeken moet worden naar de minst privacy inbreuk
makende manier van verwerken. De gemeente moet dus kunnen aantonen dat ze op
geen enkele andere manier de aan hun toebedeelde wettelijke taak konden
uitvoeren. Op basis van de Awb bleek al dat hier geen sprake van was, er was
namelijk wel een andere manier om de toebedeelde taak uit te voeren.

 

Uit een onderzoek uit 2016 blijkt dat de AP deze lijn strikt volgt. Zij
voerden destijds een onderzoek uit naar de gemeente Renkum en het voornemen van de gemeente om adressen
van ‘opgerolde’ wietkwekerijen online te publiceren. De AP stelde hierover:

 

” De Autoriteit
Persoonsgegevens stelt vast dat het publiceren van een adres van een opgerolde
wietkwekerij op de gemeentelijke website niet noodzakelijk is om te komen tot
het vervullen van de eerder genoemde wettelijke verplichting van de gemeente
Renkum, waardoor er derhalve geen grondslag in de zin van artikel 8 Wbp is voor
de publicatie van adressen van opgerolde wietkwekerijen op de gemeentelijke
website. Er zijn andere, minder
ingrijpende (juridische) maatregelen mogelijk om te komen tot de door de gemeente
gestelde doelen. ”

 

 

Conclusie

De gemeente Den Haag lijkt zowel op basis van de Awb als de AVG geen reden te hebben voor de online publicatie van de namenlijst. De gemeente
had andere minder ingrijpende middelen kunnen gebruiken om hetzelfde doel te
bereiken. 

Op basis van het publiceren van de namenlijst heeft de AP aangegeven een
onderzoek te starten, ik ben in afwachting van hun conclusie.

 

 

 

Met dank aan privacy-web.nl voor de tip.

 

 

https://www.solv.nl/weblog/bestaat-er-een-wettelijke-basis-voor-het-publiceren-van-300-namen-geboortedata-op-het-internet-door-de-gemeente-den-haag/21664