De Australische senaat heeft donderdag ingestemd met de omstreden wet die techbedrijven zoals Apple en Facebook verplicht om mee te werken bij het ongedaan maken van encryptie bij het onderscheppen van communicatie. Dat meldde Tweakers vorige week. De wet is omstreden omdat in het Angelsaksische rechtsgebied het doorbreken van encryptie door opsporingsdiensten als controversieel geldt, en deze wet de primeur heeft aldaar die er ook nog eens met trucjes doorgeduwd werd. Toch is het bepaald niet de “encryptie is nu verboden!!1!” wet die het in sommige media genoemd wordt. De regels over encryptie zijn volgens mij minder streng dan in Nederland.
De omstreden Assistance and Access-wet heeft inderdaad als gesteld doel bevoegdheden van politie en andere opsporingsdiensten te vergroten om het probleem van alomtegenwoordige encryptie op te kunnen lossen. Criminelen gebruiken encryptie om hun daden te verhullen, is dan het argument, dus moeten de diensten bij die versleutelde berichten kunnen in het belang van het onderzoek.
Een kernaspect van de wet is dan ook dat opsporingsdiensten zogeheten “technical assistance notices” en “technical capability notices” mogen sturen. Dat zijn bevelen om bepaalde technische ondersteuning te geven (assistance) maar ook om mogelijkheden in te bouwen (capability) om daarmee in de toekomst meer ondersteuning te realiseren. Dus “geef me de mailbox van Jan” is een assistance notice, maar “bouw iets in dat ik live mails van en naar Jan kan zien” is een capability notice. Met name die laatste is natuurlijk behoorlijk vérgaand, ook omdat je het gratis moet opvolgen.
Wat encryptie betreft is wel weer opgenomen dat zo’n notice niet mag leiden tot structurele verzwakking van encryptie of authenticatie. Een notice mag dus denk ik wel eisen dat een specifiek bericht wordt opengemaakt, maar niet dat standaard een achterdeur wordt ingebouwd.
Een specifiek bericht decrypten is dus een van de nieuwe bevoegdheden. In Nederland is dat helemaal niet zo nieuw, ons wetboek van strafvordering vermeldt onder meer in artikel 125k:
[Een bevel tot toegang tot gegevens kan worden gegeven in het belang van het onderzoek] indien in een geautomatiseerd werk versleutelde gegevens worden aangetroffen. Het bevel richt zich tot degeen van wie redelijkerwijs kan worden vermoed dat hij kennis draagt van de wijze van versleuteling van deze gegevens.
Dit vereist wel dat een verdenking bestaat van een ernstig misdrijf (minstens vier jaar cel, en enkele specifieke strafbare feiten zoals mensenhandel). Het bevel mag overigens niet aan de verdachte worden gegeven (dit staat ter discussie)
Als het gaat om een onderzoek door een toezichthouder, dan gaat de wet nog verder. Artikel 5:20 Awb:
Een ieder is verplicht aan een toezichthouder binnen de door hem gestelde redelijke termijn alle medewerking te verlenen die deze redelijkerwijs kan vorderen bij de uitoefening van zijn bevoegdheden.
Hieronder valt dus ook het ongedaan maken van encryptie. De letter van de wet sluit echter zelfs niet uit dat je dingen gaat bouwen om meer structureel bij bepaalde gegevens te kunnen, maar het zou wel een gedurfde* inzet van bevoegdheden zijn om dit te vorderen.
In de praktijk hebben vrijwel alle grotere bedrijven achterdeuren in hun encryptie-infrastructuur. Dat moet ook wel, want als een sleutelhouder ontslag neemt of overlijdt dan wil je als bedrijf door kunnen. Het openen van versleutelde berichten is dus altijd technisch mogelijk. En als dat zo is, dan mag bijvoorbeeld markttoezichthouder ACM vorderen dat dit gebeurt omdat zij een bestuursrechtelijke overtreding vermoeden.
Arnoud<br/> *Gedurfd besluit: een politiek besluit waarmee je de verkiezingen verliest. Yes, minister
https://blog.iusmentis.com/2018/12/14/australisch-parlement-stemt-in-met-omstreden-anti-encryptiewet/