Het Europees Parlement heeft
woensdag 12 september met 438 stemmen voor en 226 stemmen tegen (39 blanco)
ingestemd met de door de Europese Commissie voorgestelde verordening
voor het herzien van het auteursrecht, ook wel bekend als de
Copyright Directive. Geheel zonder controverse is dit niet gegaan, sommige
nieuwssites spreken zelfs over ‘het
einde van het internet zoals wij het kennen’. Een van de voorgestelde
artikelen verantwoordelijk voor deze ophef is artikel 11, die ook wel de “linkbelasting”
wordt genoemd.
Artikel 11 beoogt uitgevers
van perspublicaties betere bescherming te bieden bij gebruik van digitale
toepassingen. Op dit moment worden door onlinediensten zoals Facebook, Google
of Twitter geregeld (delen van) nieuwsartikelen op het platform getoond, zonder
dat de uitgever hier een vergoeding voor krijgt. Met de invoering van artikel 11
zouden dergelijke onlinediensten niet meer in staat zijn om zonder een vooraf met
de uitgever afgesloten licentie een link naar perspublicaties op het platform
te mogen delen. De laatste goedgekeurde wijzigingen van de Copyright Directive
staan het gebruik door private en niet commerciële partijen, alsmede het
hyperlinken met individuele woorden, nog wel toe.
De linkbelasting is niet
geheel nieuw binnen de Europese Unie. Zowel België (2006), Duitsland (2013) als
Spanje (2014) hebben op basis van nationale wetgeving al vergelijkbare
linkbelasting ingevoerd. Om een indruk te krijgen van de mogelijke gevolgen
voor Nederland van artikel 11 van de Copyright Directive kunnen we kijken naar
de uitwerking van de linkbelasting in de bovengenoemde landen.
Na invoering van de
linkbelasting in België duurde het niet lang totdat uitgever IPM Google voor
de rechter daagde voor het zonder toestemming tonen van korte stukken
nieuwsartikelen van “La Libre Belgique” in Google nieuws. Google reageerde daarop
door alle links naar de websites van de uitgevers die klaagden over het tonen
van korte stukken tekst niet meer voor te laten komen in de zoekmachine (ook niet in de cache) en op Google nieuws. Deze uitgevers zagen het verkeer
naar de website dalen en de actie van Google werd “een
aanval op de Belgische kranten” genoemd. Na een slepende rechtszaak zijn
de uitgever en Google het eens
geworden dat Google de links naar de artikelen van de uitgevers weer zou tonen
en niet hoefde te vrezen voor nieuwe rechtszaken.
In Duitsland heeft een
vergelijkbare situatie zich voorgedaan. Na de invoering van de linkbelasting
toonde Google geen resultaten meer van de websites van de uitgevers die Google hebben
aangeklaagd voor het tonen van de links zonder toestemming. Het verkeer naar de
websites van uitgevers die niet meer door Google werden getoond, daalde tot wel 40% waardoor de uitgevers waaronder VG Media Google daarom een gratis
onbeperkte licentie hebben verleend.
De Spaanse linkbelasting verschilt
van de Belgische en Duitse variant doordat het uitdrukkelijk niet is toegestaan om de linkbelasting te
omzeilen door een gratis licentie te verlenen. Als gevolg daarvan heeft Google haar
nieuwsdienst in Spanje in zijn geheel uit
de lucht gehaald. De daling in het verkeer naar de websites van de
uitgevers kost volgens
onderzoek van Spaanse uitgevers jaarlijks miljoenen euro’s.
Voor nu lijkt het invoeren van
een linkbelasting dus nog niet het gewenste resultaat op te leveren. Het is
overigens wel mogelijk dat er nog aanpassingen aan de Copyright Directive
worden aangebracht. Voordat de Copyright Directive definitief wordt vastgesteld, vindt eerst nog een besloten trialoog plaats tussen de Europese Commissie, het
Europees Parlement en de Raad van Ministers, waarna het Europees Parlement nog
een laatste keer zijn goedkeuring moet geven. Verwacht wordt dat het proces
januari 2019 is afgerond.
met dank aan Edo Hoogervorst.
