Zo werd Facebook-data mogelijk misbruikt door Trump-campagne

Wat is er gelekt?

Bij het lek zijn in 2015 de gegevens van 50 miljoen Facebook-gebruikers bemachtigd.

Hoe lekte de Facebook-data?

De gebruikersdata werd bemachtigd via de Facebook-app thisisyourdigitallife. Deze app liet honderdduizenden gebruikers tegen betaling een persoonlijkheidstest uitvoeren, met als voorwaarde dat de resultaten voor academisch onderzoek gebruikt mochten worden.

In de achtergrond haalde de quiz ook gegevens uit de Facebook-profielen van deelnemers. Daarbij liep de app ook de vriendenlijsten van slachtoffers langs, waardoor er tientallen miljoenen dataprofielen van Facebook-gebruikers samengesteld konden worden.

Wie heeft de data gestolen?

De Facebook-data werd verzameld door Cambridge Analytica, de Amerikaanse tak van het Britse Strategic Communication Laboratories (SCL). Dit bedrijf zegt zich te specialiseren in gedragsonderzoek en strategische communicatie.

Het project zou zijn geleid door Steve Bannon, die deel was van de raad van bestuur. Bannon was toen ook hoofdredacteur van de conservatieve website Breitbart en hielp bij de verkiezingscampagne van Donald Trump. Later werd Bannon chef strategie in het Witte Huis, een positie die hij in 2017 verliet.

Waar is de data voor gebruikt?

Cambridge Analytica werd ingehuurd voor politieke reclamecampagnes. Zo zou het bedrijf hebben geholpen bij de verkiezingscampagne van Donald Trump, waarbij de verzamelde data vermoedelijk werd gebruikt om gerichte, politieke reclame te tonen aan internetters.

Met de gebruikersdata werden psychologische profielen van Facebook-gebruikers samengesteld. Hierdoor werden tijdens de Trump-verkiezingscampagnes gerichte advertenties verspreid die effectief zouden zijn bij bepaalde soorten personen.

Een niet nader genoemd lid van Trump’s verkiezingscampagne beweert tegenover Reuters dat er inderdaad met Cambridge Analytica werd samengewerkt, maar dat er Republikeinse bronnen werden gebruikt om persoonsinformatie te verzamelen.

Daarnaast zou de gestolen data zijn ingezet bij een campagne van de Britse partij UKIP van Nigel Farage, om Britten bij het referendum aan te sporen om voor een Brexit te kiezen. De Britse overheid is een onderzoek begonnen naar het bedrijf.

Is dit wel een echt datalek?

Volgens Facebook zelf gaat het strikt gezien niet om een datalek. “Gebruikers werden gevraagd of ze hun informatie wilden delen en gaven toestemming”, schrijft het bedrijf in een verklaring. “Er zijn geen systemen geïnfiltreerd en er is ook geen gevoelige informatie gestolen of via een hack bemachtigd.”

Bij het verzamelen van de gegevens zouden echter de voorwaarden van Facebook zijn geschonden. Bedrijven mogen informatie over vrienden op Facebook alleen verzamelen om hun eigen app-ervaringen te verbeteren. Het bedrijf verbiedt het gebruik van deze informatie voor bijvoorbeeld advertenties.

Wanneer werd het datalek ontdekt?

Facebook was het voorval zelf al in 2015 op het spoor, maar toen werden gebruikers hier niet van op de hoogte gebracht. Het bedrijf stuurde een brief naar de dataverzamelaars waarin werd geëist dat de informatie werd overhandigd, maar deze brief bleef twee jaar onbeantwoord.

Inmiddels is het bedrijf door Facebook geschorst, omdat de regels van het sociale netwerk zijn gebroken. Het sociale netwerk benadrukt dat de gegevens niet verkocht mochten worden, wat wel het geval was bij de politieke campagnes.

Het voorval is in maart 2018 alsnog openbaar gemaakt door de klokkenluider Christopher Wylie, die bij Cambridge Analytica medeverantwoordelijk was voor de app die de data verzamelde.

Wat gaat er nu gebeuren?

Omdat Cambridge Analytica is geschorst van Facebook, kan het bedrijf niet langer op het sociale netwerk adverteren. Het is echter onduidelijk of het bedrijf inmiddels de bemachtigde data heeft verwijderd.

Critici in de Verenigde Staten pleiten voor strengere regelgeving om sociale netwerken te reguleren. “Het is inmiddels duidelijk dat deze platformen het zelf niet kunnen”, stelt de Democratische senator Amy Klobuchar op Twitter.

In de tussentijd overweegt Facebook juridische stappen tegen Cambridge Analytica. “We stappen naar de rechter als dat nodig is om ze garant te stellen voor onwettig gedrag”, schrijft het bedrijf in een verklaring.